การเกิดคราสหรืออุปราคา กับ คาบซารอส

          การเกิดคราสหรืออุปราคา คือการที่ ดวงอาทิตย์ โลก และดวงจันทร์ โคจรมาอยู่ในแนวเดียวกัน  มีอุปราคา 2 ประเภท คือ

          สุริยุปราคา (Solar eclipse) หรืออุปราคาของดวงอาทิตย์ อุปราคาประเภทนี้เกิดขึ้นเมื่อดวงจันทร์อยู่ในตำแหน่งกึ่งกลางระหว่างโลกและดวงอาทิตย์ ทำให้แสงที่มาจากดวงอาทิตย์บางส่วนตกกระทบลงบนผิวดวงจันทร์ ทำให้เกิดเงาของดวงจันทร์ทอดลงบนโลก ดังนั้นพื้นที่บางส่วนของโลกที่อยู่ภายใต้เงาของดวงจันทร์ จึงไม่ได้รับแสงจากดวงอาทิตย์ หรือมองไม่เห็นดวงอาทิตย์นั่นเอง

แบบจำลองการเกิดสุริยุปราคาเต็มดวง

          จันทรุปราคา (Lunar eclipse) หรืออุปราคาของดวงจันทร์ เกิดขึ้นเมื่อโลกอยู่กึ่งกลางระหว่างดวงจันทร์และดวงอาทิตย์ ทำให้เงาของโลกทอดลงบนดวงจันทร์ ดังนั้น แสงอาทิตย์ที่ตกกระทบบนดวงจันทร์จึงมีปริมาณลดลง ทำให้แสงสะท้อนจากดวงจันทร์ลดลงด้วย เราจึงเห็นดวงจันทร์มีความสว่างน้อยลง

แบบจำลองการเกิดจันทรุปราคาเต็มดวง

ที่มา : สารานุกรมดาราศาสตร์ออนไลน์
http://www.astroschool.in.th/public/teacher/encyclodetail_ans_inc.php?id=85

         คาบซารอส หรืออนุกรมซารอส (Saros cycle or Saros series) คือวงรอบปรากฏของการเกิดอุปราคาทั้งสุริยุปราคา และจันทรุปราคา ซึ่งมีช่วงเวลาประมาณ 18 ปี 11 วัน 8 ชั่วโมง (หรือประมาณ 6585⅓ วัน) สามารถใช้ในการทำนายการเกิดสุริยคราสและจันทรคราสได้ หลังจากเกิดคราสครบ 1 รอบ ดวงอาทิตย์ โลก และดวงจันทร์ จะหวนกลับมาอยู่ในตำแหน่งทางเรขาคณิตเช่นเดิมอีก ลักษณะการเกิดคราสแบบเดิมจะเกิด ขึ้นทางทิศตะวันตกของตำแหน่งที่เคยเกิดครั้งก่อน หนึ่งอนุกรมซารอส จะมีระยะเวลาประมาณ  1200 ปี และจะเกิดอุปราคาประเภทละประมาณ 70 ครั้ง

ซารอสที่ 136 ของสุริยุปราคา

          อนุกรมคาบซารอสที่ 136 ของสุริยุปราคา มีจำนวนการเกิดอุปราคา 71 ครั้ง ครั้งแรกเกิดขึ้นเมื่อวันที่ 14 มิถุนายน คศ. 1360 (พ.ศ.1903) และครั้งสุดท้ายคือครั้งที่ 71 จะเกิดขึ้นวันที่ 30 กรกฏาคม ค.ศ. 2662 (พ.ศ. 3205) รวมระยะเวลา 1262.11 ปี ซารอสที่ 136 นับเป็นอนุกรมที่น่าสนใจเนื่องจาก อุปราคาที่เกิดขึ้นในคาบซารอสลำดับที่ 34 เกิดขึ้นเมื่อวันที่ 20 มิถุนายน ค.ศ. 1955 (พ.ศ. 2498) เป็นสุริยุปราคาเต็มดวงเหนือฟ้ากรุงเทพประเทศไทย มีระยะเวลาการเกิดคราสนาน 7 นาที 8 วินาที เป็นการเกิดคราสเต็มดวงนานที่สุดในศตวรรษที่ 20 และนานกว่าการเกิดอุปราคาในอนุกรมซารอสอื่นๆ และล่าสุดจะเกิดสุริยุปราคาเต็มดวงเหนือฟ้าเซี่ยงไฮ้ ในวันที่ 22 กรกฏาคม 2009 ที่จะถึงนี้ เป็นลำดับที่ 37 ของคาบซารอส 136 มีระยะเวลาการเกิดคราสนาน 6 นาที 39 วินาที นานที่สุดในคริสต์ศตวรรษที่ 21

First Eclipse =  1360 Jun 14   05:56:04 TD
Last Eclipse  =  2622 Jul 30    12:18:09 TD
Duration of Saros 136  =  1262.11 Years
 
ที่มา :          http://eclipse.gsfc.nasa.gov/SEsaros/SEsaros136.html

          มีเหตุการณ์สำคัญที่น่าสนใจของโลกและของประเทศไทยเกิดขึ้นที่ช่วงการเกิดอุปราคานับจากคริสต์ศตวรรษที่ 18 จนถึงปัจจุบัน ดังนี้

เหตุการณ์สำคัญของโลกและประเทศไทยกับ ซารอสที่ 136 ของสุริยุปราคา

ลำดับที่ 22  เกิดคราส ในราศีกุมภ์ วันที่ 08 Feb 1739 (พ.ศ. 2282)
1. สงครามระหว่างรัสเซียกับ จักรวรรดิออตโตมาน Russo-Turkish War (1735–1739)
 
ลำดับที่ 27 เกิดคราส ในราศีเมษ วันที่ 03 Apr 1829 (พ.ศ. 2372)
1. สงคราม Russo-Turkish War (1828–1829) และการปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งที่ 2ในปี 1830

ลำดับที่ 30 เกิดคราส ในราศีพฤษภ วันที่ 06 May 1883 (พ.ศ. 2436)
1. Carl Friedländer และ  Albert Fränkel ค้นพบแบคทีเรียที่เป็นสาเหตุของ Pneumonia ในปี 1882.

ลำดับที่ 31 เกิดคราส ในราศีพฤษภ วันที่ 18 May 1901 (พ.ศ. 2444)
1. วันที่ 5 มกราคม 1901 พบการระบาดของโรคไทฟอยด์ในเรือนจำที่เมืองซีแอตเติล ที่ประเทศสหรัฐอเมริกา (January 5 – Typhoid fever breaks out in a Seattle jail, the first of 2 typhoid outbreaks in the USA during the year.)
2. Marie Curie สามารถสกัดแร่เรเดียมให้บริสุทธิ์ได้ เรียกว่า เรเดียมคลอไรด์ (ค.ศ. 1902) ทำให้ได้รับรางวัลโนเบล เมื่อวันที่ 10 ธันวาคม ค.ศ. 1903 (พ.ศ. 2446)

ลำดับที่ 32 เกิดคราส ในราศีมิถุน วันที่ 29 May 1919 (พ.ศ. 2462)
1. สงครามระหว่างรัสเซียกับ จักรวรรดิออตโตมาน Russo-Turkish War (1914–1918)
2. พบการแพร่ระบาดของไข้หวัดสเปน (Spanish Flu) (ซึ่งต่อมามีการจัดเข้าอนุกรมของไข้หวัด ไวรัสสายพันธ์ A Influenza virus A H1N1) ในช่วงฤดูหนาวปลายปี 1918 ถึงปี 1919 ทำให้มีผู้เสียชีวิตมากถึงกว่า 40 ล้านคนทั่วโลก (ซึ่งมากกว่าผู้เสียชีวิตในสงครามโลกครั้งที่ 1 และครั้งที่ 2 รวมกัน) และถือว่าเป็นการพบการระบาดของหวัดสายพันธ์ H1N1 ครั้งแรกที่มีการบันทึกไว้
3. มีการลงนามในสนธิสัญญาแวร์ซาย เมื่อวันที่ 28 มิถุนายน 1919 เป็นการสิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่ 1 ที่เกิดขึ้นในช่วง28 June 1914 – 11 November 1918  Treaty of Versailles signed 28 June 1919
4. Germany inflation 1914-1923

ลำดับที่ 33 เกิดคราส ในราศีมิถุน วันที่ 08 Jun 1937 (พ.ศ. 2480)
1. เหตุการณ์บุกญี่ปุ่นยึดนานกิง 13 ธันวาคม ค.ศ. 1937 (พ.ศ. 2480)
2. การเริ่มต้นสงครามโลกครั้งที่ 2 ในปี 1939 (พ.ศ. 2482)
 
ลำดับที่ 34 เกิดคราส ในราศีมิถุน วันที่ 20 Jun 1955 (พ.ศ. 2498)
1. วันที่ 23 กุมภาพันธ์ - ประเทศในองค์การสนธิสัญญาป้องกันเอเชียอาคเนย์ (SEATO) ร่วมประชุมกันครั้งแรก
2. วันที่ 14 พฤษภาคม - สงครามเย็น: สหภาพโซเวียตและประเทศคอมมิวนิสต์รวม 8 ประเทศ ลงนามในสนธิสัญญาวอร์ซอ
3. กบฏสันติภาพ 8 พฤศจิกายน 2497

ลำดับที่ 35 เกิดคราส ในราศีกรกฎ วันที่ 30 Jun 1973 (พ.ศ. 2516)
1. วันที่ 27 มกราคม – การเข้าร่วมในสงครามเวียดนามของสหรัฐอเมริกาสิ้นสุดลง ด้วยการลงนามในข้อตกลงสันติภาพปารีส
2. วันที่ 29 มีนาคม – ทหารสหรัฐฯ คนสุดท้ายเดินทางออกจากเวียดนาม
3. วันที่ 14 ตุลาคม – วันมหาวิปโยค : นักเรียน นิสิต นักศึกษา รวมทั้งประชาชน รวมตัวประท้วงเรียกร้องประชาธิปไตย มีผลทำให้จอมพลถนอม กิตติขจร และคณะต้องเดินทางออกนอกประเทศ
4. วันที่ 17 ตุลาคม – เกิดภาวะขาดแคลนพลังงานอย่างรุนแรงทั่วโลก หลังมีการกักตุนน้ำมันในอาหรับ เพื่อต่อต้านหลายประเทศที่ให้การสนับสนุนอิสราเอล

ลำดับที่ 36  เกิดคราส ในราศีกรกฎ วันที่ 11 Jul 1991 (พ.ศ. 2534)
1. 17 มกราคม – สงครามอ่าวเปอร์เซีย: ปฏิบัติการพายุทะเลทรายเริ่มต้นขึ้น
2. รัฐประหาร 23 กุมภาพันธ์ 2534
3. 20 มิถุนายน – รัฐสภาเยอรมนีตัดสินใจย้ายเมืองหลวงจากบอนน์ไปยังเบอร์ลินอีกครั้ง
4. 25 มิถุนายน – โครเอเชีย และสโลวีเนีย แยกตัวเป็นเอกราชจากยูโกสลาเวีย
5. 1 กรกฎาคม – สนธิสัญญาวอร์ซอ ยุติลงอย่างเป็นทางการ (1955-1991)
6. 26 ธันวาคม – สมาชิกรัฐสภาโซเวียตร่วมประชุมกัน และล้มเลิกสหภาพโซเวียตอย่างเป็นทางการ

ลำดับที่ 37 เกิดคราส ในราศีสิงห์ วันที่ 22 Jul 2009 (พ.ศ. 2552)
1. การระบาดของไข้หวัด 2009 (H1N1) โดยเริ่มระบาดครั้งแรกที่ประเทศเม็กซิโก
2. 12-14 เมษายน 2552  -วันสงกรานต์เดือดกลางกรุงเทพมหานคร
3. 5 กรกฏาคม – เหตุการณ์ปะทะกันระหว่างชาวฮั่นกับชาวอุยกูร์  เมืองซินเจียง ประเทศจีน

สรุปภาพรวมของเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นภายใต้คาบซารอส 136

1. สถานการณ์สงครามและเหตุการณ์ความไม่สงบ

2. สถานการณ์เงินเฟ้อ และวิกฤติเศรษฐกิจภายหลังสงคราม

3. เหตุการณ์ด้านการแพทย์

3.1. มีการค้นพบ แร่เรเดียมที่ใช้ในการฉายรังสี

3.2. การค้นพบแบคทีเรียที่เป็นสาเหตุของโรคนิวมอเนีย Pneumonia

3.3. การระบาดของโรค Typhoid

3.4. การระบาดของโรคหวัดไวรัสสายพันธุ์ A  Influenza virus A H1N1

          เหตุการณ์ที่น่าสนใจได้แก่ การเกิดสงครามระหว่างรัสเซียกับจักวรรดิออตโตมานที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องตั้งแต่ปี 1568 จนถึง 1918 นั้นมีถึง 3 ช่วงของสงครามที่เกิดภายใต้สุริยุปราคาเต็มดวงใน คาบซารอสที่ 136 ลำดับที่ 22 ลำดับที่ 27 และ ลำดับที่ 32

ที่มาของข้อมูล :
 - http://eclipse.gsfc.nasa.gov
 - http://eclipse.gsfc.nasa.gov/SEsaros/SEsaros136.html
- สารานุกรมดาราศาสตร์ออนไลน์  
   http://www.astroschool.in.th/public/teacher/encyclodetail_ans_inc.php?id=85
- วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี